Hoe groot is jouw land werkelijk in verhouding tot de rest van de wereld?

Het is nu een aantal jaar geleden dat ik mij voor het eerst realiseerde dat de landenafmetingen zoals wij deze vanuit onze aardrijkskunde lessen kennen, wellicht niet helemaal correct zijn. Met een aantal vrienden maakte ik een rondreis door Vietnam en de, op papier, korte afstanden leken telkens veel langer te duren dan verwacht. Uiteraard had dit te maken met de verminderde infrastructuur, maar het zette mij wel aan het denken. Als ‘hoogleraar’ onnodige weetjes ben ik mij daarom bij thuiskomst direct eens gaan verdiepen in de geografische verhoudingen tussen verschillende landen en wat blijkt, de wereld zoals wij deze kennen wordt niet in verhouding weergegeven.

De wereldkaart zoals wij deze kennen stamt uit 1569 en is ontwikkeld als instrument voor de scheepvaart door de Belgische cartograaf Gerard Mercator. Bij de Mercatorprojectie, zoals de kaart ook wel wordt genoemd, worden kompaskoersen richtingsgetrouw weergegeven. Om dit zo correct mogelijk te doen wordt er gebruikgemaakt van hoekgetrouwe projectie. Wanneer je een globe uitvouwt is het echter niet mogelijk om deze op een platte, rechthoekige (wand)kaart weer te geven zonder dat er vertekeningen optreden. Hoe dichter je bij de polen komt, des te groter het verschil met de werkelijkheid wordt. Landen bij de evenaar worden in verhouding vaak een stuk kleiner afgebeeld.

De daadwerkelijke geografische verhoudingen komen daarom ook niet overeen met hetgeen jij en ik op school hebben geleerd. Via de website van The True Size kun je de daadwerkelijke onderlinge verhoudingen vergelijken met ieder willekeurig land. Met name Afrika en Zuid-Amerika worden, op de voor ons gebruikelijke kaarten, veel kleiner weergegeven.  In werkelijkheid is het Afrikaanse continent met een oppervlakte van 30.370.000 km², bijna drie keer groter dan het gehele Europese continent. Rusland is daarentegen een stuk kleiner (2.1 keer zo klein) dan dat wij altijd gedacht hebben. Met een oppervlak van 17.100.000 km² bevat het land “maar” net iets meer dan de helft van het oppervlak van Afrika en is het qua oppervlak zelfs kleiner dan Zuid-Amerika (oppervlakte van 17.840.00 km²).

Er zijn inmiddels verschillende alternatieve kaarten ontworpen, echter blijft het waarheidsgetrouw weergeven van de verhoudingen een groot struikelblok. De Gall-Petersprojectie uit 1974, waarbij de aarde wordt verdeeld in gelijkwaardige rechthoeken, geeft het daadwerkelijke oppervlak al beter weer. Een andere veelvoorkomende variant is de Winkel-tripel projectie uit 1921. Naast deze varianten bestaan er nog tal van andere projecties. Er is echter nog geen oplossing gevonden waarbij de “aardbol” ook op een recht vlak goed kan worden geprojecteerd.

Wanneer je wel eens van Europa naar Noord Amerika bent gevlogen zal het zijn opgevallen dat de vlucht afboog naar het Noorden in plaats dat er via een directe lijn over de Atlantische oceaan gevlogen werd. Vaak wordt aangenomen dat de reden hiervoor te maken heeft met uitwijkmogelijkheden in het geval van calamiteiten. Het betreft echter de snelste route.

Een duidelijk voorbeeld is de route New York – Zuid Oost Azië. Op de reguliere landkaart lijkt de route via de V.S. en de Grote oceaan de meest logische. Airlines vliegen echter recht over de poolcirkel om vervolgens via Rusland en China af te dalen naar de gewenste luchthaven.  Heb je thuis een globe staan, trek dan eens een touwtje langs beide routes. Je zult zien dat de zogenoemde ‘Polar route’ het kortste en dus de meest efficiënte is.  Op het zuidelijk halfrond wordt op een zelfde manier gevlogen tussen Australië, Afrika en Zuid Amerika.